مبارزه با بیماری اسکب معمولی سیب زمینی با استفاده از گوگرد

نقش سولفور و سیستم های آبیاری در جلوگیری از گسترش اسکب معمولی سیب زمینی

 

سیب زمینی برای اولین بار در سالهای 1920 میلادی وارد سودان شد. در حال حاضر، منطقه زیر کشت این منبع غذایی ارزشمند در خارطوم، رودخانه نیل و مناطق شمالی بالغ بر 25000 هکتار است. سیب زمینی یکی از محصولات کشاورزی با ارزشی است که نقش بسیار مهمی در وضعیت اقتصادی-اجتماعی مردم سودان دارد. این ماده غذایی علاوه بر مناطق رود نیل توسط کشاورزان سایر مناطق با سیستم های آبیاری سنتی (TFS) نیز کشت می شود. بعلاوه، طی دو دهه اخیر از روش های مدرن آبیاری (MFS)در کشت سیب زمینی به صورت گسترده ای مورد استفاده قرار گرفته است. یکی از آفاتی که این گیاه با ارزش را تهدید میکند اسکب یا جرب معمولی است.

 

بیماری اسکب معمولی یکی از بیمارهای رایج در سیب زمینی است که عامل آن باکتری به نام Streptomyces scabies در خاک مزرعه است و علامت آن تنها روی غده قابل مشاهده است. ظاهر این بیماری زخم های چوب پنبه ای و تیره میباشد که در مرکز فرورفته و حاشیه آن برآمده است و ظاهری چاله مانند ایجاد میکند.

از عوامل موثر در بروز فصلی و گسترش منطقه ای این بیماری pH  و خاک است. شدت آن ممکن است در خاک های خنثی و قلیایی بیشتر باشد. برخی از گونه های این باکتری در pH 5 یا کمتر به سیب زمینی آسیب می زنند اما مطالعات نشان می دهند اگر pH خاک بین 5 تا 5.2 نگه داشته شود از گسترش این بیماری جلوگیری خواهد شد. اما با افزایش درجه قلیایی خاک شدت این بیماری نیز افزایش می یابد. کاهش رطوبت خاک در زمان تشکیل غده ها و 5 هفته بعد از آن احتمال بروز اسکب معمولی را افزایش میدهد. استفاده از کودهای که پایه سولفور دارند در پایین آوردن pH خاک و نگه داشتن آن بین 5 تا 5.2 بسیار موثر است. در مطالعه حاظر استفاده از سولفور و مقایسه سیستم های سنتی و مدرن آبیاری مورد بررسی قرار گرفته است.

 

تاثیر کود سولفور و آبیاری بر گسترش اسکب معمولی سیب زمینی

طی این مطالعه به خاک کود سولفور (سولفور تر شونده یا (NH₄)₂SO₄ ) طی سه نوبت افزوده شد. در  هفته های 10، 12 و 14 در غده های که کود سولفور دریافت کرده بودند نسبت به گروه کنترل کاهش حائز اهمیتی دیده میشد. برای مثال، در خاکی که از سولفور ترشونده یا (NH₄)₂SO₄ استفاده  شده بود به ترتیب 13.9 و  13.8 درصد کاهش اسکب معمولی دیده شد. اما میزان شیوع این بیماری در گروه کنترل 51.8 درصد بود.

 

راه های مختلفی برای انتقال این بیماری در سیب زمینی وجود دارد، لذا اولین اقدام جهت جلوگیری از آن کنترل pH خاکی است که میخواهید در آن کشت سیب زمینی انجام دهید. pH پایین یا اسیدی مانع رشد باکتری Streptomyces scabies میشود. استفاده از گوگرد و کودهای سولفوره بهترین روش محسوب می شوند. گوگرد در خاک اکسید شده و به اسید سولفوریک تبدیل می شود و در نتیجه pH خاک را پایین می آورد.گوگرد عنصری است که مدتهای زیادی در خاک دوام می آورد و استفاده از آن برای اصلاح pH خاک پیش از کشت سب زمینی به سایر روش ها ارجحیت دارد.

 

نتیجه گیری

طی مطالعه حاضر، پیشرفت بیماری اسکب معمولی سیب زمینی بااستفاده از دو روش آبیاری سنتی و مدرن یعنی استفاده از بازه های زمانی مشخص در آبیاری و همچنین استفاده از کود گوگرد مورد بررسی قرار گرفت. از دو ماده گوگرد کشاورزی (80 درصد گوگرد) و سولفات آمونیوم (28 درصد گوگرد) استفاده شده است. در دوره شکل گیری غده، آبیاری چهار روزه انجام شد که میزان شیوع و شدت اسکب معمولی را به ترتیب 33.6 و 22.2   کاهش داد. استفاده از گوگرد در سیستم آبیاری سنتی تا 50 درصد و در سیستم آبیاری مدرن تا 73 درصد باعث کاهش شیوع بیماری شد. همچنین تاثیر استفاده از گوگرد در دوره رشد غده بسیار بیشتر از زمان کاشت گیاه است. براساس این مطالعه استفاده از بازه های زمانی کوتاه در آبیاری و استفاده از گوگرد تا 60 درصد میزان شیوع بیماری و 58 درصد شدت بیماری را کاهش داده است.